Koloniale vriendelijkheid in Suriname

Sinds enkele weken werk ik in een restaurant. Omdat ik de werkende Surinamers wilde leren kennen en kijken hoe de werkethiek hier is. Wat me opvalt is dat in Suriname uitgesproken onvriendelijk gedrag niet zo vaak voorkomt. Laat me je uitleggen hoe dat komt.

Koloniale vriendelijkheid met een onvriendelijk sausje

Echt onvriendelijk gedrag bestaat, ook in Suriname. Maar het gebeurt verdekt, net zoals in de koloniale tijd. Toen zongen de slaven liederen  in het Surinaams die voor de buitenwereld bijvoorbeeld over de brandende zon gingen maar eigenlijk een geheime betekenis bevatten. Een mooi voorbeeld hoorde ik op de plantagetour van Cynthia mcLeod, de bekende Surinaamse schrijfster van het enige boek ooit dat mij heeft doen huilen, het pas verfilmde boek Hoe Duur Was De Suiker?  Zij vertelde over  het kinderlied Faja Sitong (hete steen) en de betekenis achter de tekst:

‘Faja Sitong no bring mi so, no brong mi so‘
hete steen/ vuursteen, brand mij niet zo
‘Adjen masra Jantje’e kiri soema piking‘
wederom maakt meester Jan de kinderen van de mensen dood… van de pijn!

Het kinderliedje Faja Sitong

In Nederland word Faja Sitong je geleerd als typisch Surinaams kinderliedje en vertelt men dat het gaat over de brandende zon. Mijn mond viel open van verbazing toen Mw. McLeod echter vertelde dat het verre van waar was. Het was namelijk zo dat alle slaven gebrandmerkt werden, als vee. Net als vee werden slaven ook gestimuleerd te paren. Ze mochten niet trouwen. De mannen moesten het liefst zo veel mogelijk vrouwen bevruchten want de daaruit voortkomende kinderen waren gratis werkkrachten en ook eigendom van de meester, ‘masra Jantje’ in dit geval. (Nu snap ik ook die cultuur in Suriname van buitenvrouwen en het losse gedrag van sommige mensen, jammer dat ze zelf niet doorhebben waar het vandaan komt) De kinderen waren tot een bepaalde leeftijd vrij van (zwaar) werk. Op het moment echter dat ze de pubertijd ingingen en dus ook klaar waren om de plantage op te gaan, werden ze gebrandmerkt. Op die dag, dat deze kinderen hun brandmerk kregen, werd dan dit lied gezongen. Als waarschuwing voor moeders zodat zij de kinderen konden voorbereiden op het te verwachten leed of als zij ver achter in de plantage werkten, zij toch nog op de hoogte waren van wat er voorin gebeurde met hun kinderen. Veel konden ze er niet tegen doen… Terugkomend bij het nu. Dit gedrag van die verdekte boodschappen, in plaats van het gebruiken van duidelijke taal,  gebeurt nog steeds.

Deze manier van formuleren is ontstaan in het verleden, een verleden dat men moet kennen alvorens zich er los van te kunnen maken.

Posted by Christio Wijnhard on augustus 30 2013. Filed under Real life. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0. You can leave a response or trackback to this entry